محرومیت مادر از حضانت و نگهداری طفل و عناوین مشابه همچون حق ملاقات، ولایت و قیمومیت در مباحث خانواده اهمیت بسزایی دارد.
بایدبدانیم که محرومیت مادر از ملاقات فرزندش باتوجه به این نکته که فرزند درسن رشد عقلی وعاطفی قرار دارد اثرات بسیار نامطلوب وجبران ناپذیری برروحیه طفل باقی می گذارد که چه بسا تاپایان عمرهمچنان با کودک همراه است .
حضانت هم حق و هم تکلیف والدین است و سن طفل در شکل گیری آن موثر است.
در حضانت است که جدایی والدین چه به سبب طلاق و چه به سبب قانونی دیگری همچون خوف بودن زن و شوهر زیر یک سقف از اسباب شکل گیری آن حق محسوب می شود.
بنابراین در جستار حاضر به بررسی عناوین فوق بویژه حق حضانت والدین می پردازیم.
تعریف حضانت
در قانون تعریف خاصی از حضانت به عمل نیامده است ولی منظور از حضانت، وظیفه نگهداری از فرزند مشترک است. حضانت زمانی مطرح می شود که والدین بواسطه طلاق جدا از یکدیگر زندگی نمایند.
حال بواسطه جدایی والدین، وظیفه نگهداری از طفل با چه کسی خواهد بود. مادر باید از طفل نگهداری کند یا پدر؟
چه کسی باید هزینه های فرزند فوق را متقبل گردد؟
در صورتی که حضانت با پدر یا مادر باشد، طرف مقابل چه حقی برای ملاقات خواهد داشت. نحوه انجام ملاقات به چه صورت خواهد بود؟
آیا حضانت مادر به منزله حق نامبرده در اداره امور مالی فرزند مشترک است؟
پاسخ سوالات فوق وجوه تمایز حضانت از ملاقات، ولایت و نفقه را روشن می کند. بررسی موارد فوق با توجه به مواد 1168 تا 1180 قانون مدنی و مواد 40 لغایت 47 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 و آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده انجام خواهد شد.
سن حضانت و اثر استنکاف از آن
برابر ماده 1168 قانون مدنی، حضانت و نگهداری از طفل هم حق و هم تکلیف ابوین است. یعنی پدر یا مادر در زمانی که برابر قانون وظیفه نگهداری از طفل را بعهده دارد نباید از انجام تکلیف قانونی سرباز زند و این در واقع تکلیف وی به نگهداری از فرزند محسوب می شود.
بنابراین و مستند به ماده 1169 همان قانون مادر تا سن 7 سالگی موظف است از فرزند مشترک خود (پسر یا دختر) نگهداری نماید و بعد از 7 سالگی تا سن بلوغ وظیفه نگهداری از فرزند مشترک با پدر خواهد بود و هیچکدام نمی توانند از وظیفه نگهداری از فرزند مشترک به بهانه های مختلف خودداری نمایند.
سن بلوغ
سن بلوغ در دختران 9سال و در پسران 15 سال تمام قمری است. بنابراین اگر که پدر یا مادر در زمانی که وظیفه نگهداری از فرزند مشترک را به عهده دارد و از انجام تکلیف قانونی خودداری کند می توان الزام وی را به انجام تکلیف قانونی خواست.
در مقام عمل اگر که الزام وی امکان پذیر نباشد، طرف مقابل مکلف به نگهداری از فرزند مشترک خواهد بود. اگر که وی نیز از نگهداری طفل خودداری نماید و در اینصورت محکمه مستند به ماده 1172 قانون مدنی، حضانت را به خرج پدر به اقربای طفل و یا قیم وی واگذار می کند.
وظیفه پرداخت هزینه
هزینه های نگهداری از طفل (نفقه) با پدر است و در صورت فوت وی، مادر مکلف به پرداخت خواهد بود. به عنوان مثال حضانت دختر 4 ساله با مادر وی است.
اگر مادر از انجام وظیفه خودداری کند از طریق دادگاه خانواده به نگهداری از طفل الزام می شود.
و الزام وی میتواند موثر باشد یا نباشد، حضانت با پدر طفل خواهد بود. پدر هم از انجام حضانت خودداری نماید، حضانت بر عهده ی اقربای طفل خواهد بود. در مقام عمل، دادگاه خانواده اداره بهزیستی را برای نگهداری از طفل تعیین میکند. مگر اینکه از اقربای طفل کسی حاضر به نگهداری از طفل باشد.
مصادیق محرومیت والدین از حضانت
مستند به ماده 1173 قانون مدنی، مبنای قانونگذار در سلب حضانت، سلامت جسمی و یا تربیت اخلاقی طفل است. بنابراین در هر زمان که سلامت جسمی و یا تربیت طفل به خطر افتد دادگاه خانواده می تواند حضانت را از پدر یا مادر خاطی سلب و حسب مورد به شخص دارای صلاحیت واگذار نماید.
الف) ماده مصادیقی را که می توان از اسباب سلب تابعیت برشمرد
۱) اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
۲) اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء.
۳) ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی.
۴) سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی گری و قاچاق.
۵) تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
ب) نتیجه :
بنابراین اگر که حضانت طفل 4 ساله که قانونا با مادر وی می باشد و پدر نامبرده مدعی وجود یکی از اسباب و جهات فوق در مادر باشد باید از دادگاه خانواده محل سکونت مادر دادخواستی به خواسته سلب حضانت بطرفیت مادر مطرح نماید.
همچنین هر یک از موارد فوق را اثبات نماید تا محکمه مستند به آن نسبت به سلب حضانت حکم صادر نماید.
حضانت طفل با طلاق
متذکر شدیم که موضوع حضانت زمانی مطرح می شود که پدر و مادر طفل یا بواسطه طلاق و یا به جهت دیگری جدای از هم زندگی نمایند.
در اینصورت اگر که آنها در خصوص حضانت با هم توافق داشته باشند، به مفاد توافق عمل خواهد شد.
بنابراین اگر که طرفین ضمن طلاق توافقی اینگونه توافق نمایند که حضانت طفل 4 ساله با پدر باشد، در اینصورت مفاد توافق فوق در رای دادگاه گنجانده خواهد شد، حکم قانون را خواهد داشت و حضانت به پدر داده می شود.
الف) سلب شدن حضانت از پدر
اگر به هر نحوی شرایط حضانت از پدر سلب گردد در اینصورت می توان مستند به ماده 41 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 از دادگاه خانواده سلب حضانت پدر را خواست.
دادگاه می تواند برخلاف توافق سابق اقدام به سلب حضانت از پدر نماید و حکم به حضانت مادر دهد.
نمونه این موضوع زمانی است که زوجه در ازای بدست آوردن حضانت فرزند 8 ساله خود مهریه خود را می بخشد و حضانت طفل را از پدر می گیرد که در اینصورت هم اگر که اسباب سلب حضانت در وی بروز نماید پدر طفل می تواند سلب حضانت مادر را از دادگاه بخواهد و موجبی برای برگشت زن به مهریه نخواهد بود.
ب) توافق والدین برای حضانت
در صورت توافق والدین برای حضانت به مفاد توافق عمل خواهد شد هر چند که برخلاف قانون توافق نموده باشند.
اما در فرضی که توافقی در خصوص حضانت بین طرفین وجود نداشته باشد مثلا طلاق به درخواست زن یا شوهر واقع شده باشد و طرفین در خصوص حضانت توافق ننمایند در اینصورت باید به مفاد قانون عمل نمود و تا سن 7 سالگی حضانت به مادر سپرده خواهد شد و بعد از آن تا سن بلوغ اولویت با پدر خواهد بود.
یک بام و دو هوا در ازدواج مجدد
همه حکایت یک بام و دو هوا را شنیده اید.
داستان پیرزنی که با دختر، پسر، داماد و عروسش با هم زندگی می‌کردند. در یک شب گرم تابستان، همه روی پشت بام خانه خوابیده بودند. یک طرف بام، عروس و پسرش خوابیده بودند و طرف دیگر بام، دختر و دامادش.
در صورتی که سوالی در مورد حضانت و مسائل مرتبط با آن دارید می توانید از وکیل خانواده متخصص حق وران راهنمایی بگیرید.
همچنین اگر که تمایل به مطرح کردن سوال خود به صورت رایگان دارید ، می توانید از صفحه پرسش و پاسخ اقدام نمائید.
و اگر که می خواهید در اسرع وقت پاسخ خود را بیابید ، مشاوره حقوقی تلفنی راهکار شماست .
خیلی قشنگ توضیح داده بودید. متچکرم
خواهش میکنیم. هدف مجموعه ارتقای سطح آگاهی عمومی هستش