ابعاد حقوقی سقط جنین در ایران

سقط جنین به عنوان یک روند جهانی، در سال‌های اخیر،در کشورهای نسبتا توسعه‌یافته رایج‌شده است . یکی ازدلایلی که امروزه مسئله سقط جنین انتخابی را ، مطرح می کنند، پیشرفت علم ژنتیک است.

زیرا علم ژنتیک در  بهبود سلامت جنین ونوزاد، پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است . اما در ایران این مسئله تفاوت چندانی باگذشته های دور نداشته است.

 ایران  یکی از معدود دولت‌ها در خاورمیانه و شمال آفریقا است که فعالانه از برنامه‌های بهداشت جنسی و باروری برای جوانان خود حمایت می‌کند.

سقط جنین به چه معناست؟

 عبارت است از پایان دادن به حاملگی با خارج کردن یا بیرون راندن جنین ازبدن مادر

امروزه ، بیشتر سقط جنین‌ها «در شرایط ناامن و خطرناک» اتفاق می‌افتد، زیرا مجازات  سقط جنین هنوز  کاملاً سخت‌گیرانه است.

سقط جنین دراسلام

 علمای اسلامی ،  معتقدند که جنین پس از ۱۲۰ روز حاملگی ،به یک موجود زنده و دارای جان تبدیل می‌شود . لذا بعداز این تاریخ اگرسقط انجام شود غیرمجاز تلقی می‌شود.زیرا  “سقط جنین ” همانند گرفتن یک زندگی است.

اما سقط جنین زمانی که تهدیدی برای سلامتی مادر باشد متفاوت است ، زیرا اسلام عقیده دارد زن منبع اصلی زندگی تلقی می‌شود این در حالی است که جنین فقط زندگی بالقوه دارد.بنابراین جملگی متفق القول براین عقیده هستند که اگر جنین برای زندگی زن تهدیدی به شماررود یاپزشک تایید کند زندگی مادر درخطراست حتما باید به بارداری خاتمه داد.

انواع سقط

1. سقط خودبخودی
2. سقط قانونی
3. سقط غیرقانونی وعمدی

الف) سقط خودبخودی :

این نوع سقط که بدون مداخله پزشک یاماما رخ می دهد به عنوان  “سقط خود به خودی” شناخته می شود.

ب)سقط جنین خودخواسته و قانونی :

زمانی است  که ادامه بارداری  برای زن خطرناک باشد و جان وی به علت بیماری در معرض تهدیدقراربگیرد ، بنابراین سقط قانونی  ایمن‌ترین روش‌ در علم پزشکی ، برای نجات  جان مادرباردار ،است.

روش های نا ایمن وغیرقانونی ، اگر توسط افرادی انجام شود که مهارت‌های لازم را ندارند، یا در محیط‌های غیرمعتبر وغیرتخصصی انجام شوند “بین 5 تا 13 درصد ” از مرگ‌های مادران را، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه  تشکیل می دهند.

گاهی در صورت سپری شدن بارداری ، جان مادربه خطر می افتد و مادر فقط با سقط جنین  می تواند نجات پیداکند.

• فتوای حضرت آیت اله خامنه ای

حضرت آیت الله  خامنه ای باتوجه به مورد فوق ،در این زمینه فتوایی صادرنمودندو در سه ماهه اول بارداری برای  موارد خاص ، توسط ایشان ،اجازه سقط جنین  صادرشد.

راهنمای سقط قانونی جنین

• سقط قانونی درصورتی صادرمی شود که مادر دارای شرایط خاص باشد (بارداری پرخطر) یا جنین دچارناهنجاری باشد لذا با تایید کمیسیون تخصصی و رای قاضی   به مادر اجازه سقط داده می‌شود.
• متقاضیان   معمولا مادرانی هستند که به دلیل ناهنجاری شدید جنین در داخل رحم اقدام به سقط قانونی جنین  می کنند.  یا گاهی متقاضیان ،مادران بارداری  هستند که به اجبار وبه دلیل آنکه بارداری جانشان را تهدید می کند و سلامتشان  رابه خطر می‌اندازد به سقط قانونی جنین روی می آورند..
• این مجوز کاملاً متفاوت و قانونی و مجزا از سقط‌های غیرقانونی می‌باشد

نقش کمیسیون تخصصی 

• در  کمیسیون تخصصی از یک قاضی ویژه ، پزشک متخصص متعهد و پزشک متخصص پزشکی قانونی ( براساس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) تشکیل شده است و صدور مجوز سقط قانونی، تنها با تایید این کمیسیون و داشتن شرایط تصریح شده ورای قاضی امکان پذیر است .
• بر اساس قانون حمایت خانواده  ،تصمیم گیرنده نهایی جهت صدور مجوز یا عدم جواز سقط قانونی ،  صرفا ، قاضی ویژه کمیسیون است و پزشک قانونی و پزشک متخصص فقط  وظیفه دارند در خصوص  بیماری مادر و شرایط جنین وسن بیماری توضیحات ومدارک مستند ومستدل راارائه دهند.

نکات خواندنی درسقط قانونی جنین

• گفتنی است برای سقط قانونی نیازی به نامه مرجع قضایی نیست و این مورد  در پزشکی قانونی با درخواست شخصی ، بررسی و پذیرفته می‌شود.
• همراه داشتن اصل تمامی مدارکی که نشان دهنده بیماری مادر یا ناهنجاری جنین باشد بسیار ضروری می باشد ضمنا دراین مدارک باید سن دقیق بارداری نیز مشخص باشد.
• قابل ذکر است که هر ناهنجاری یا بیماری منجر به صدور مجوز نمی‌شود .در واقع شرط ورود به کمیسیون سقط جنین ، تشخیص قطعی بیماری مادر یا ناهنجاری جنین از سوی پزشک دارای صلاحیت وسن بارداری  است.

اهمیت سن جنین

لازم به توضیح است درخصوص موارد گفته شده سن جنین بسیارمهم است. بااین توضیح که چنانچه جنین دارای ناهنجاری شدید نیز باشد، ولی سن بارداری بالای چهارماه قمری باشد این مجوز صادرنمی شود.

موارد اورژانسی

گاهی در موارد اورژانسی ممکن است مادر دچار بیماری و مشکلات خاصی شده باشد که ادامه بارداری منجر به از دست رفتن مادر  یا جنین  می شود.در این گونه موارد نیازی به ارجاع فرد به پزشکی قانونی نیست و بر اساس دستورالعمل رئیس محترم قوه قضاییه برای نجات جان مادر باید به صورت اورژانسی اقدام نمود و نیاز به رای قاضی کمیسیون نمی باشد.

اذن پدربرای سقط قانونی

نکته حائز اهمیت این است که در صورت وجود ناهنجاری جنینی حضور پدر جهت اعلام اظهاراتش ، لازم است. البته اظهارات وی باید مبنی بر آگاهی وی از موضوع درخواست مادر باشد.

اما به رضایت وی جهت سقط قانونی جنین  نیازی نیست.همچنین در صورت بیماری خطرناک و تهدید کننده جان مادر و سلامت وی نیازی به حضور ولی جنین نمی باشد.

ادله فقها در حرمت سقط جنین 

• عمومات حرمت قتل مانندآیه ۱۵۱ سوره انعام «وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ؛ و انسانی را که خدا محترم شمرده جز به حق، نکشید.»به نظر آیت‌الله مکارم شیرازی در صورتی می‌توان از این آیه برای حرمت سقط جنین استفاده کرد که خلقت جنین تمام شده باشد و روح در آن دمیده شده باشد و مراحل قبل از آن مشمول آیه مذکور نیست.
• روایات امامان معصوم(ع) مانند موثقه اسحاق بن عمار از امام کاظم(ع) که شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه نقل کرده است، «درباره زنی که خوف باردار شدن دارد آیا می‌تواند نطفه‌ای را که در رحم خود دارد با خوردن دارو از بین ببرد؟ امام(ع) این عمل را تجویز وتایید نکرده و می‌گوید: اولین چیزی که خلق می‌شود، نطفه است.»

ج) سقط غیرقانونی

• گاهی مادر با اراده و قصد خود به صورت عمدی ، به دلایل مختلف ،درخواست از بین بردن جنین خود را دارد. درحالی که این سقط جنین به هیچ عنوان جنبه درمانی نداشته جان مادر یا جنین در خطر نیست و جنین هم دارای ناهنجاری نمی‌باشد

این عمل عمدی  شامل استفاده از داروی غیرقانونی ومجاز ، وارد کردن ضربه به شکم ،یا استفاده از وسایل و شیوه‌های پزشکی توسط پزشکان غیر مجاز در حیطه سقط جنین است که دراین حالت، سقط جنین  اگرعمدی وآگاهانه باشد برای مرتکب عمل مجازات کیفری درنظر گرفته می شود.

روش های نا ایمن وغیرقانونی ، اگر توسط افرادی انجام شود که مهارت‌های لازم را ندارند، یا در محیط‌های غیرمعتبر وغیرتخصصی انجام شوند “بین 5 تا 13 درصد ” از مرگ‌های مادران را، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه  تشکیل می دهند.

گروه وکلای حق وران ارائه خدمات مشاوره و وکالت حقوقی

مجازات سقط غیرقانونی جنین :

مجازات سقط جنین برای پزشک ،پرستار ،ماما یا افرادی که به هرنحوی دراین عمل مشارکت داشته باشند یا وسایل سقط را فراهمکنند یا در سقط جنین  مباشرت داشته باشند ،مطابق ماده 716 قانون مجازات اسلامی به  حبس از دو تا ۵ سال و پرداخت دیه  محکوم می‌شوند و برای پزشک و ماما ابطال پروانه مطب را نیز به همراه خواهد داشت.

موادقانونی درارتباط باسقط جنین:

نرخ سقط جنین در ایران مورد مناقشه است و بسیاری از نظرسنجی ها در مورد این موضوع بر خلاف داده های سخت، اعداد تخمینی را نشان می دهند. این امر نه تنها به دلیل مشکل ذاتی دسترسی به همه جمعیت‌های ایران است که کشوری متنوع با گروه‌های فقیر و روستایی است، بلکه به دلیل حساسیت موضوع است.

در صورتی که سوالی در مورد سقط غیرقانونی ،سقط جنین توسط پدر، دیه جنین و.. را دارید و در تهران ساکن هستید می توانید از یکی از  ده وکیل خوب تهران که به شما معرفی میشود بهره ببرید.

همچنین اگر که تمایل به مطرح کردن سوال خود به صورت رایگان دارید ، می توانید از صفحه پرسش و پاسخ اقدام نمائید.

و اگر که می خواهید در اسرع وقت پاسخ خود را بیابید ، مشاوره حقوقی تلفنی راهکار شماست .

وکلای حق وران راهنمای شما در رسیدن به نتیجه مطلوب می باشند. شماره تماس : ۰۹۱۲۹۴۲۶۶۷۴

ما را در اینستاگرام دنبال نمایید

 haghvaran@