ضمانت اجرای کیفری ممانعت از ملاقات فرزند مشترک یکی از موضوعاتی است که هم در قانون مدنی مصوب 1310 و هم در قانون حمایت خانواده مصوب 1391 مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است. اهمیت موضوع زمانی است که والدین به جهت طلاق و یا به هر جهت دیگری، جدا از هم زندگی نمایند. برای آشنایی بهتر با ضمانت اجرا، ابتدا بهتر است بدانیم حضانت چیست.
تعریف حضانت
در اصطلاح عامیانه حضانت یعنی نگهداری و سرپرستی و در علم حقوق حضانت به معنای حق و تکلیف در نگهداری و سرپرستی کودک می باشد. حضانت کودک درابتدا به عهده والدین (پدر مادر) و سپس جد پدری می باشد.
قانون گذار در مقام تبیین حق فوق برآمده است و در ماده 1174 قانون مدنی حق ملاقات فرزند مشترک را به رسمیت شناخته است. بنابراین تکلیف شخصی که حضانت به عهده اوست را در خصوص فراهم نمودن امکان ملاقات فرزند مشترک مطرح نموده است.
مقنن در همان ماده تعیین زمان و مکان اجرای ملاقات را به نظر دادگاه واگذار نموده است. قانون شخصی را که حکم ملاقات فرزند را که دادگاه خانواده صادر کرده است اجرا نمی کند، مرتکب جرم می داند و مستند به ماده 632 قانون مجازات اسلامی، مجازات می کند.
برخلاف حضانت که تکلیف والدین در نگهداری از فرزند مشترک است و برای والدین حق و تکلیف محسوب می شود. حق ملاقات به والدی که حضانت را به عهده ندارد، توسط قانون داده شده است. مثلا پسر 9 ساله ای که حضانتش با پدر است، مادر حق ملاقات فرزند خود را خواهد داشت. تعیین زمان و مکان ملاقات با دادگاه است که در حکم خود نحوه اجرای ملاقات را پیش بینی می کند.
پرداخت هزینه ملاقات
پرداخت هزینه های اجرای ملاقات به عهده شخصی است که تقاضای ملاقات را دارد. برخلاف حضانت، فقدان صلاحیت اخلاقی در یکی از والدین مانعی برای ملاقات نیست.نام برده می تواند از دادگاه تقاضای ملاقات فرزند را نماید.
دستور موقت ملاقات فرزند
در اکثر مواقع دادخواست ملاقات فرزند نیازمند تعیین وقت رسیدگی و طی تشریفات رسیدگی است. پروسه ای که می تواند تا قطعی شدن رای دادگاه تا چند ماه طول بکشد. قانونگذار در این مواقع پیش بینی کرده است که ذینفع می تواند از دادگاه تقاضای دستور موقت را بنماید. خواهان دستور موقت به قید فوریت از دادگاه می خواهد نسبت به ملاقات فرزند مشترک تصمیم اتخاذ نماید، در این صورت محکمه به قید فوریت نسبت به موضوع ملاقات تصمیم مقتضی می گیرد. تصمیم دادگاه درخصوص ملاقات فرزند مشترک نیاز به تایید رییس حوزه قضایی مربوطه دارد تا بتواند قابلیت اجرا داشته باشد ولی ظرف یک هفته قابل اجراست. همچنین دستور موقت جهت ملاقات فرزند نیازمند تعیین وقت رسیدگی نمی باشد.
شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به عناوین ذیل مراجعه فرمایید:
نمونه دادخواست ملاقات با فرزند
چالش های تعیین زمان و مکان ملاقات فرزند بعد از طلاق
ماده 48 قانون آیین دادرسی کیفری
ضمانت اجرای ممانعت از ملاقات فرزند
ملاقات فرزند توسط برخی از والدین ممنوع می‌شود و این مسئله مشکلاتی را برای فرزند و پدر و مادری که از حضانت محروم شده اند به وجود می‌آورد. به همین دلیل قانون اجراهایی را برای جلوگیری از ممنوعیت ملاقات با فرزند اعمال میکند. در خصوص ممانعت از ملاقات فرزند مشترک چند ماده قانونی به بیان ضمانت اجرا پرداخته اند:
الف) ماده 40 قانون حمایت خانواده
براساس ماده فوق «هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد فرزند امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می‌شود.»
برخلاف استدلال برخی از حقوقدانان ماده فوق صرفا ناظر به حضانت است و در خصوص ملاقات نمی توان از این ماده استفاده نمود. بنابراین ماده فوق نمی تواند ضمانت اجرای ملاقات به شمار آید.
ب) ماده 41 قانون حمایت خانواده
براساس ماده فوق «هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت فرزند تصمیم مقتضی اتخاذ کند.»
براساس ماده فوق، اگر شخصی مانع ملاقات فرزند شود می توان از طریق دادگاه خانواده، درخواست سلب حضانت را نمود. بنابراین اولین ضمانت اجرا در قانون فوق، سلب حضانت از کسی است که حضانت طفل را بر عهده دارد.
ج) ماده 632 قانون مجازات اسلامی
براساس ماده 632 قانون مجازات اسلامی که به موجب ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 99/2/23 به شرح ذیل اصلاح گردیده است.
«اگر کسی طفلی را که به او سپرده شده است از دادن به اشخاصی که قانونا حق مطالبه دارند امتناع کند، قانون او را به مجازات از چهل و پنج روز تا سه ماه حبس یا به جزای نقدی از پانزده میلیون ریال تا سی میلیون ریال محکوم می کند.»
بنابراین ممانعت از ملاقات فرزند مشترک، جرم بوده و مرتکب به حبس یا جزای نقدی محکوم می شود. از این رو متقاضی ملاقات در صورت استنکاف طرف مقابل حق طرح شکایت کیفری را دارد.
بهتر است بدانیم
الف) شرایط حق ملاقات فرزند
حق ملاقات فرزند توسط پدر یا مادر در هیچ شرایطی قابل زوال و از بین رفتن نیست اما دادگاه می‌تواند به لحاظ رعایت مصلحت فرزند محدودیت‌ها و شرایطی را برای ملاقات با پدر یا مادری که صلاحیت ندارد مقرر کند.
ب) جلوگیری ملاقات فرزند توسط پدر
جلوگیری مکرر و پی در پی پدر از ملاقات فرزند با مادر خود به حکم دادگاه می‌تواند موجب سلب حق حضانت شود.
ج) شرایط حضانت دختر و پسر در قبل و بعد از بلوغ
حضانت دختر و پسر تا ۷ سالگی به مادر تعلق دارد و پس از آن به پدر تا آنها به سن بلوغ که در پسران ۱۵ سال قمری و در دختر ۹ سال قمری است، برسند.
همچنین بعد از این که فرزند از حضانت خارج شود خود می تواند برای بودن نزد مادر یا پدر تصمیم بگیرد.
سخن پایانی
پدر و مادر حضانت فرزند را برعهده دارند. در مواقعی که به واسطه طلاق، پدر و مادر از یکدیگر جدا زندگی می کنند یکی از آن ها حضانت فرزند را قبول می کند و دیگری علی القاعده دارای حق ملاقات می شود. که در رابطه با ضمانت اجراهایی که ممانعت از این حق برای فرد به وجود می آورد در مقاله به طور کامل و جامع توضیح داده ایم.
دیدگاه کاربران
تا کنون دیدگاهی ثبت نشده است.
اولین نفری باشید که دیدگاه خود را ثبت میکند!