مراحل شکایت برای گرفتن ارث

مراحل شکایت برای گرفتن ارث چیست؟ ارث در لغت به معنای بقا است و در اصطلاح حقوقی عبارت است. از انتقال قهری اموال متوفی به بازماندگان وی به ترتیبی که قانون معین کرده است. سهم الارث در واقع ماترک متوفی می باشد که پس از کسر بدهی ها و وصیت متوفی به وراث قانونی وی خواهد رسید.

همان طور که مطلع هستید مبحث ارث از مشکل خیز ترین مسائل حقوقی در ایران است. که بهتر است با علم و اگاهی موردنیاز نسبت به نحوه انحصار وراثت و مراحل آن از دردسرهای حقوقی در این زمینه جلوگیری نماییم.

افراد برای این که ماترک را بین خود تقسیم کنند می توانند به صورت مسالمت آمیز به نسبت سهم قانونی بینه خود تقسیم کنند. یا این که به دادگاه رجوع کنند و دادگاه به نسبت سهم هر فرد آن را بین ورثه تقسیم کنند.

مراحل شکایت جهت اخذ ارث

در واقع یک فرایند کاری اداری است که برای ورثه‌ای که در تقسیم ارث با هم توافق ندارند تعیین شده است. برای این منظور از جمله مراحل شکایت برای گرفتن ارث شامل: البته قبل از رجوع به دادگاه باید مدارکی چون گواهی فوت و گواهی انحصار وراثت و رسید مالیاتی و شناسنامه را داشته باشید.
مرحله اول: ارائه مدارک هویتی و فرم‌های ضروری شامل:

1. گواهی فوت متوفی: تصویر شخص فوت شده برابر اصل و ضمیمه گواهی فوت گردد.
2. استشهادیه دفتر اسناد رسمی: در این مرحله اسامی وراث نوشته شود و توسط سه نفر از وراث متوفی امضا گردد و به تایید دفتر اسناد رسمی رسد.
3. ارائه رسید مالیاتی: نام و نشانی محل سکونت متوفی و لیست اموال و دارایی های وی به اداره دارایی تحویل داده شود.
4. تقدیم شناسنامه: اصل شناسنامه و تصویر برابر اصل شده آن را به دادگاه تقدیم کنند.
   ⦁ مرحله دوم: ارائه مدارک به دادگاه
   ⦁ مرحله سوم: انحصار وراثت توسط وکیل ارث
   ⦁ مرحله چهارم: اعتراض به تقسیم ارث
   ⦁ مرحله پنجم: صدور گواهی انحصار وراثت
   ⦁ مرحله ششم: اصلاح رای گواهی انحصار وراثت در صورتی که اشتباهی اتفاق افتاده باشد.

ارث به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

برای این که بتوانیم مراحل شکایت برای گرفتن ارث را گام به گام پیگیری کنیم در ابتدا باید بدانیم که ارث به چه کسی تعلق می‌گیرد.
بهتر است بدانید افرادی که قرابت نسبی یا قرابت سببی داشته باشند بر اساس طبقه و قرابت طبقه‌بندی می‌شوند و سهم الاث مشخصی دارند.

بر همین اساس می‌توان افراد یا همان ورثه را در سه دسته طبقه‌بندی کرد:

الف) دسته اول پدر،مادر،فرزند،همسر،نوه.
ب) دسته دوم برادر،خواهر،فرزندان آنها و اجداد.
ج) دسته سوم عمو،عمه،خاله،دایی و فرزندان آنها.

نکته: اشخاص مذکور می توانند به شکایت جهت گرفتن ارث بپردازند.

شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به عناوین ذیل مراجعه فرمایید:

هزینه وکیل برای تقسیم ارث 1403

نمونه دادخواست تقسیم ترکه متوفی

آیا در تقسیم ارث باید بر اساس وصیت عمل کرد

درصد وکیل از ارث

اعتراض به تقسیم ارث توسط چه کسانی قابل قبول خواهد بود؟

تقسیم ارث در صورت وجود وصیت نامه

طبق قوانین مدنی افراد می توانند همه اموال خود را وصیت کنند که برای وصیت کردن هم اگر بیشتر از یک سوم مال باشد اجرای آن منوط به رضایت تمامی ورثه و به اصطلاح تنفیذ می‌باشد. اگر وصیت به نفع یکی از ورثه باشد ضمن اینکه مطابق با وصیت آنچه که به ایشان تعلق می‌گیرد در بقیه ارث نیز سهیم خواهد بود و منجر به محرومیت از ارث نمی‌شود. البته ورثه نیز می‌توانند در صورتی که شخص متوفی نسبت به تمام اموال وصیت کرده باشد نسبت به دو سوم از اموال باقیمانده عمل نکنند و عمل به آن در صورت قابل تحقق است که تمامی ورثه حاضر به اجرای آن باشند.

دادگاه صالح جهت رسیدگی به دادخواست سهم الارث

مطابق با ماده 20قانون آیین دادرسی مدنی دعاوی راجع به ترکه در دو دادگاه به شرح ذیل اقامه می شود:

1. دادگاه در آخرین اقامتگاه متوفی در ایران باشد.
2. اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد ،دادگاهی صالح است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران باشد.

نکته: منظور از ترکه اموالی است که متوفی از خود به جای گذارده است و مشاع بین طلبکاران، موصی لهم و ورثه می باشد.
دعاوی مربوط به ترکه به دو صورت مطرح می گردد:

1. دعوای وراث علیه وراث
2. دعوای اشخاص مدعی صاحب حق در همه یا بخشی از ترکه

آیا می‌توان برخی از ورثه را از ارث محروم کرد؟

گاهی ممکن است افراد به دلیل عدم اطلاع به قوانین ارث و میراث دچار سردرگمی‌هایی شوند. یکی از این موارد محرومیت برخی از ورثه از ارث می‌باشد که بر اساس یک وصیت‌نامه اقدام به محروم نمودن یکی از ورثه از ارث می‌شود.

در این گونه مواقع ورثه مطابق وصیت‌نامه از ارث محروم شده می‌تواند مراحل شکایت برای گرفتن ارث را شخصا و یا به کمک وکیل ارث پیگیری کند. چون در قانون ایران چیزی تحت عنوان محرومیت ارث وجود ندارد.

اگر مورث بخواهد اموالش به برخی از ورثه یا تمامی ورثه نرسد باید تا زمانی که در قید حیات است. تکلیف اموال را مشخص کند و نمی‌تواند متوسل به محرومیت از ارث شود.

برخی از راهکارهای قانون برای محرومیت ورثه از ارث:

صلح عمری: یعنی مالک، مالکیت ملک خود را به موجب قرارداد صلح به دیگری منتقل می نماید.
صلح قطعی: به معنای انتقال بی قید و شرط ملک به موجب قراداد صلح قطعی می باشد.
بیع مشروط: طرفین نوعی شرط فعل را ضمن عقد توافق کرده اند.
وصیت تملیکی: براساس ماده 826 قانون مدنی یعنی شخصی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگران مجانا تملیک کند.

موانع دریافت ارث هم منجر به محرومیت از سهم الارث می گردد که این موانع به شرح ذیل است:

لعان: طبق ماده 882 قانون مدنی اگر وارث به همسر خود تهمت زنا بزند و انتساب آن فرزند به خود را انکار نماید ، زن و فرزند نمی توانند از وی ارث ببرند.
کفر: براساس ماده 881 قانون مدنی کافر از مسلمان ارث نمی برد.
قتل: مستند به ماده 880 قانون مدنی کسی که مورث خود را عمدا بکشد از ارث محروم می گردد.
زنا زادگی: مطابق با ماده 884 قانون مدنی زنازاده از پدر و مادر و اقوام ارث نمی برد.

در صورت خودداری برخی از ورثه از تقسیم ارث چه باید کرد؟

در صورتی که طبق روال عادی ورثه حاضر به تقسیم ارث نشوند و با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند. و برای فروش و نقل و انتقالات با یکدیگر اعلام رضایت نداشته باشند که بتوانند به یک توافق برسند هر یک از ورثه می‌توانند مراحل شکایت برای گرفتن ارث را به طور جداگانه پیگیری کنند. برای منظور باید اقدام به ارائه دادخواست تقسیم ترکه کنند تا دادگاه اقدام به بررسی موضوع احراز صحت درخواست و پیگیری حق و حقوق خواهان نماید. که معمولا دادگاه اقدام به تقسیم به تفکیک یا تقسیم به تساوی را ارائه می‌کند.

تحریر ترکه

مطابق با ماده 206 قانون مدنی تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی می باشد. تحریر ترکه از جمله نهادهایی است که در قانون امور حسبی جهت حفظ حقوق سایر ورثه و پیشگیری از بروز اختلاف بین ورثه در حین تقسیم ارث فعالیت دارد. بر همین اساس هر یک از ورثه، نماینده قانونی سایر ورثه و وصی اداره اموال می‌توانند اقدام به ثبت دادخواست نماید.

لزوم تحریر ترکه به خاطر این است که برخی از ورثه اقدام به قبول ترکه و برخی اقدام به رد ترکه می‌کنند. حتی اگر متوفی جزو اتباع خارجی باشد تحریر ترکه لازم و ضروری است. و یا اگر یکی از ورثه مهجور باشد یا غایب باشد هم باید تحریر ترکه انجام شود. البته یک شخص امین می‌تواند از طرف شخص محجور یا غایب اقدام به ثبت دادخواست تحریر ترکه کند.

تقدیم دادخواست تقسیم ماترک

دادخواست تقسیم ماترک جز مراحل شکایت برای گرفتن ارث می‌باشد که هر کدام از ورثه می‌توانند برای تقسیم ترکه و فروش ترکه مشاعی از طرف دادگاه تقاضای صدور حکم کنند. به طور کلی ترکه تمام دارایی‌هایی می‌باشد که از متوفی پس از مرگ به جا خواهد ماند که می تواند شامل مال منقول و غیرمنقول باشد. دارایی در ترکه شامل بدهی ها؛ دیون طلب‌ها و تمامی حقوق می‌باشد. که متوفی دارد و ورثه باید نسبت به آن توافق کنند. بر اساس ماده 869 قانون مدنی تصفیه ترکه بدین معناست که حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق می گیرد. که باید قبل از تقسیم آن ادا شود و شامل موارد زیر است:

قیمت کفن و دفن میت
دیون و واجبات مالی
وصایای میت تا ثلث ترکه

در واقع با تنظیم تقسیم نامه از آنچه که از متوفی باقی می‌ماند باید به نسبت مساوی بین خود تقسیم کنند؛ برای ثبت دادخواست داشتن گواهی انحصار وراثت و اطلاعات سایر ورثه مورد نیاز می‌باشد که باید از طریق دفتر خدمات قضایی اقدام کرد.

تقدیم دادخواست دستور فروش

دادخواست دستور فروش می تواند توسط هر یک از وراث به دادگاه ارائه شود. این دادخواست مربوط به زمانی است که ورثه نتوانند اموال به جا مانده از متوفی را به صورت تراز تقسیم کنند و از دادگاه تقاضای حکم فروش ترکه را داشته باشند تا به حکم دادگاه سهم خود را از فروش ترکه که یک مال مشاع است بردارند. بر اساس حکم صادر شده هیچ کدام از ورثه نمی‌توانند اعتراض کنند. روند زمانی شکایت برای گرفتن ارث بسته به میزان پیچیدگی پرونده، میزان ماترک، شکایات وراث و اختلافات و مصالحات میان آنان می تتواند متفاوت باشد.

سخن پایانی

افراد معمولا سعی می کنند که ماترک را بین خودشان به صورت مسالمت آمیز حل و فصل کنند و آن را تقسیم کنند. اما گاهی بین ورثه اختلاف پیش می آید یا یکی از آنان در تقسیم مسالمت آمیز سنگ اندازی می کند. در این حالت دیگر ورثه به دادگاه رجوع می کنند تا ماترک به صورت قانونی بین آنان تقسیم شود.

دادگاه صالح برای رجوع حسب ماده 20 قانون آیین دارسی مدنی دادگاه در آخرین اقامتگاه متوفی در ایران است. اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد، دادگاهی صالح است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران باشد.

البته قبل از رجوع به دادگاه باید مدارکی چون گواهی فوت و گواهی انحصار وراثت و رسید مالیاتی و شناسنامه را داشته باشید. شما می توانید در این زمینه از وکیل ارث مشورت بگیرید تا شما را در این مرحله همراهی کند.