اثبات عدم صلاحیت پدر برای حضانت

حضانت فرزندان تا پایان ۷ سالگی با مادر است و بعد از آن برای دختران تا ۹ سال و برای پسران تا ۱۵ سال با پدر است.

با اثبات موارد ذیل، می توانیم برای عدم صلاحیت پدر اقدام کنیم.

• اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
• اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا.
• ابتلا به بیماری های روانی و تشخیص صحت آن توسط پزشکی قانونی.
• سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود کارهای غیر اخلاقی و فساد و فحشا، تکدی گری و انجام کارهای قاچاق.
• و در صورتی که فرزند مورد ضرب و جرح خارج از حد متعارف شود.

حضانت به چه معناست؟

حضانت به عبارت ساده به معنای نگهداری و مراقبت از فرزند است. قانون مدنی ازحضانت به عنوان حق و تکلیف والدین در برابر فرزند یاد می کند. حق از آن جهت که پدر یا مادر می توانند از این حق خود که در متن بالا گفته شد گذشت کنند و بع طرف دیگر دهند. و تکلیف از آن جهت است که نمی توانند فرزند را به حال خود رها کرده هیچ مسئولیتی در قبال او نداشته باشند.

سلب حضانت

هر گاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست. صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی که برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ نماید.

مسئولیت کیفری برای عدم انجام وظیفه درنگهداری از فرزند در ماده ۴۰ قانون حمایت از خانواده «هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد. حسب تقاضای ذی ‌نفع و به ‌دستور دادگاه صادرکننده رأی نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می ‌شود.

حضانت فرزندان در صورت جدایی زوجین

حضانت فرزندان تا پایان ۷ سالگی با مادر است و بعد از آن برای دختران تا ۹ سال و برای پسران تا ۱۵ سال با پدر است. لذا قبل از دادخواست طلاق، دادخواست حضانت، سلب حضانت و ملاقات فرزند در دادگاه ها پذیرفته می شود. مطابق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی برای نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند. مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است .
تبصره: بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف ، نگهداری طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می باشد.

یکی از وظایف دادگاه در پرونده های طلاق اعم از طلاق توافقی ، طلاق به درخواست زوج و طلاق به درخواست زوجه، تعیین تکلیف درخصوص نگهداری و ملاقات فرزندان است که ملاک برای دادگاه رعایت مصلحت طفل است.

چگونه صلاحیت پدر یا مادر برای حضانت و نگهداری فرزند از بین می رود؟

بااثبات موارد مشروحه ذیل، مطابق ماده 1173 قانون مدنی، می توانیم برای عدم صلاحیت پدر یا مادر اقدام کنیم:

• اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
• اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا.
• ابتلا به بیماری های روانی و تشخیص صحت آن توسط پزشکی قانونی.
• سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود کارهای غیر اخلاقی و فساد و فحشا، تکدی گری و انجام کارهای قاچاق.
• و در صورتی که فرزند مورد ضرب و جرح خارج از حد متعارف شود.

اگر پدر یا مادر یکی از دلایل سلب حضانت را داشته باشد، نزدیکان، اقربای طفل و قیم او، باید دادخواست سلب حضانت را به دادگاه خانواده ارائه دهد. دادگاه صالح، پرونده دادخواست سلب حضانت فرزند از پدریامادر را بررسی کرده، حضانت فرزندان را به والد شایسته ی حضانت یا نزدیکان کودک واگذار می‌کند.

شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به عناوین ذیل مراجعه فرمایید:

محرومیت مادر از حضانت و نگهداری طفل

چالش های تعیین زمان و مکان ملاقات فرزند بعد از طلاق

سلب حق حضانت فرزند از مادر

ماده 29 قانون حمایت خانواده

بهتر است موارد زیر را درمورد حضانت حتما بدانیم:

فرزندان را نمی توانیم بدون دلیل محکمه پسند و قانونی از پدر یا مادری که حضانت طفل بر عهده اوست یا جد پدری جدا نمود.

درد عوی سلب حضانت، ذینفع می تواند علاوه بر پدر یا مادر، جد پدری یا هر شخصی دیگری باشد. مشروط بر این که بتواند به طریقی حضانت فرزند را از آن خود نماید.
در صورتی که خواهان دعوی عدم صلاحیت حضانت فرزند، فساد اخلاقی و محکومیت های کیفری را دلیل اقامه دعوی حضانت بداند باید بتواند برای اثبات آن  مستندات محکمه پسندی ارائه نماید. صرف بد اخلاقی پدر یا مادر با فرزند نمی تواند از دلایل سلب حضانت فرزند باشد. چنانچه مرد در عقدنامه یا در وکالت در طلاق، حضانت دائم فرزند را بعد از طلاق و جدایی به زن داده باشد. ازدواج مجدد زوجه نمی تواند مانع سلب حضانت فرزند شود.

بررسی نکات حقوقی درخصوص اثبات عدم صلاحیت

• اگر مدعی هستید که شخصی که حضانت فرزندتان بر عهده اوست. کودک را کتک می‌زند یا بد رفتاری می کند “در مواردی که آثار ضرب و جرح مشهود نیست” یا مدعی آزار روحی و روانی برفرزندتان هستید، حتما باید شاهد داشته باشید.
• اگر آثار ضرب و جرح روی بدن کودک وجود دارد. می‌توانید گواهی پزشکی قانونی را به دادگاه ارائه کنید و صبور باشید.
• در صورت فوت پدر یا مادر، حق حضانت طفل با والد در قید حیات است. مثلا اگر پدر فوت کند،‌ حق حضانت به مادر می‌رسد.
• در صورت فوت پدر و مادر و یا عدم صلاحیت هر دو آن‌ها، هر یک از بستگان می‌توانند. از دادگاه درخواست واگذاری حق حضانت طفل را بخواهند.

ماده ۴۳ قانون حمایت خانواده مقرر کرده است: «حضانت فرزندانی که پدرشان فوت شده با مادر آنها است. مگر آنکه دادگاه به تقاضای ولی قهری یا دادسـتان، اعطای حضـانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد.»

نکته مهم

اگر به علت طلاق والدین، حضانت فرزندان بر عهده مادر باشد اما مادر به دلایلی از جمله ازدواج مجدد، بیماری صعب العلاج (جنون) و غیره صلاحیت نگهداری و مراقبت از فرزندان را نداشته باشد. پدر با ارائه دادخواست حکم حضانت را به انضمام مدارک لازم نظیر استشهادیه و گواهی پزشک معالج به دادگاه خانواده تقدیم و می‌تواند حکم حضانت فرزندان را از مرجع صالح دریافت نماید. توجه داشته باشیم موارد ذکر شده در مورد پدر نیز صادق است.

آیا می توان با استناد به اعتیاد پدر برای سلب حضانت وی اقدام نمود؟

بله. اگر پدری به الکل یا مواد مخدر و غیره اعتیاد زیان آور داشته باشد. و اعتیاد پدر به ضرر فرزند باشد (تشخیص اعتیاد زیان آور به عهده قاضی دادگاه خانواده است) می توان از وی سلب حضانت کرد. مگر این که پدر بتواند با ارائه مدارک لازم و گواهی عدم اعتیاد، ثابت کند معتاد نیست.

گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

•  سلامت عقل و روان.
• عدم ابتلا به بیماری های واگیردار.
• داشتن توانایی جسمی و عملی لازم برای نگهداری از کودک.
• عدم ازدواج مادر.
• مسلمان بودن، مطابق با ماده ۱۱۹۲ قانون مدنی کافر شدن یکی از والدین سبب سلب حضانت از او می شود.
• تهیه محل سکونت امن و ثابت برای کودک.

چنانچه مادر هیچ یک از شرایط سلب حضانت را نیز نداشته باشد. باز هم می تواند با استفاده ازیک وکیل خانواده مجرب حضانت فرزند خود را بگیرد. همچنین هنگامی که حضانت طفل با پدر است و مادر مدارک و مستنداتی مبنی بر این که پدر دارای مشکلات اخلاقی می باشد را داشته باشد، می تواند به دادگاه مراجعه کرده درخواست سلب حضانت از پدر را مطرح کند.

سخن پایانی

حضانت فرزند علی القاعده با والدین است و این یک امر عقلایی است. چرا که فرزند از گوشت و پوست و استخوان پدر و مادر است. و قطعا آنان صلاح و مصلحت فرزند خویش را بهتر از هر کسی می خواهند. اما متاسفانه در جامعه امروزه با توجه به مصرف بالای مواد اعتیاد آور و بیماری های روانی فرزند نزد والدین خود نباشند بهتر است.

در این حالت پدر یا مادر می تواند حضانت را از دیگری بگیرد و یا اگر هیچ کدام از آن ها دارای صلاحیت نباشند اقربا و یا حاکم می تواند دست به چنین کاری زند و حضانت فرزند را متقبل شود.

بنابراین تحت شرایطی می توان حضانت را از والدین گرفت.