تفاوت دعوای تصرف عدوانی و خلع ید

تصرف عدوانی چیست؟

عبارت از ادعای شخصی مبنی بر اینکه مال غیر منقولی را بدون رضایت از تصرف او خارج کرده و ادعای تصرف بر مال مذکور را دارد می باشد.
تصرف عدوانی به دو قسم تقسیم می شود. در مقاله ذیل به تفاوت دعوای تصرف عدوانی و خلع ید می پردازیم.

در دعاوی تصرف عدوانی حقوقی معمولا براساس شرایط زیر باید طرح دعوی کرد:

– تصرف باید بر اساس زور یا غلبه اتفاق افتاده باشد.
– مال حتما باید زمین یا ملک باشد.
– شخص شاکی باید قبلا در زمین تصرف داشته باشد.
– در تصرف عدوانی نیازی به اثبات مالکیت ندارید.

تصرف عدوانی کیفری چه زمانی اتفاق میوفتد؟

زمانی که شخص با علم به اینکه مال متعلق به شخص دیگری است اما نسبت به آن تجاوز میکند و از منافع آن بهره برداری میکند. برای این موضوع میتوانید به دادسرا و دادگاه کیفری ۲جهت پیگیری موضوع مراجعه و اقدام به اثبات جرم کنید.
تا به اینجا تعریف مبحث تصرف عدوانی مشخص شد حالا به بررسی مفهوم خلع ید می پردازیم.

خلع ید چیست؟

در ماده ی ماده 308 قانون مدنی منظور از غصب همان خلع ید است. بنابرین می توان خلع ید را جلوگیری از ادامه ی تصرف غیر قانونی در هر نوع مال اعم از منقول یا غیر منقول در نظر گرفت.
انواع خلع ید: خلع ید امانی: در خلع ید امانی یک رابطه امانی میان طرفین شکل گرفته است. مثلا اگر بین مالک و مستاجر قرارداد اجاره بسته شود بعد از اتمام قرارداد مستاجر مال را تخلیه نکند مالک می تواند در دادگاه علیه اون اقامه دعوی کند.
خلع ید غاصبانه: در این جا شخص متصرف به صورت غیر قانونی ملک را تصرف کرده و هیچ قراردادی ما بین او و مالک وجود ندارد. در این مورد مالک هم باید تصرف غیرقانونی متصرف و هم مالکیت خود را اثبات نماید.
خلع ید مشاعی: هرگاه یک مال غیر منقول مشاع میان یک یا چند نفر از شرکا مورد تصرف شخصی قرار گرفته باشد. هر یک از شریکان می توانند علیه وی اقامه دعوی کنند.

طرح دعوای خلع ید توسط مالک طبق چه شرایطی امکان پذیر است؟

– اثبات وضع ید متصرف یعنی خوانده باید با نیت و قصد تصرف وارد ملک غیر منقول شده باشد.
– تصرف به صورت عدوانی و غیر قانونی: در صورتی که متصرف از مالک اذن داشته باشد یا تصرف قانونی باشد نمی توان دعوای خلع یا را مطرح نمود.
– مالکیت رسمی خواهان بر ملک: تنها کسی که می تواند دادخواست خلع ید را به دادگاه تسلیم کند مالک یا وکیل قانونی وی می باشد یا در صورت فوت مالک ورثه ی وی مجوز اقامه ی دعوی را دارند.

تفاوت های دعوای تصرف عدوانی و خلع ید

•  دعوای تصرف عدوانی متخص اموال غیر منقول است و نمی توان آن را برای دعوای منقول مانند خودرو مطرح نمود اما دعوای خلع ید شامل منفعت مال منقول و غیر منقول می باشد.
•  دعوای تصرف عدوانی بدون تشریفات و دور از نوبت بررسی می گردد. اما دعوای خلع ید نیازمند دریافت نوبت رسیدگی و سپری شدن تشریفات دادرسی می باشد.
•  دعوای تصرف عدوانی نیاز به تشریفات اجرا و قطعیت حکم ندارد و بلافاصله بعد از صدور حکم قابل اجرا می باشد. اما دعوای خلع ید نیاز به تشریفات دادرسی دارد و تا زمانی که حکم دادگاه قطعی نگردد قابل اجرا نخواهد بود.
• دعاوی تصرف عدوانی غیر مالی هستند و هزینه ی دادرسی آن ها نیز مانند دعاوی غیر مالی خواهد بود. اما هزینه دادرسی در دعوای خلع ید بر اساس قیمت ملک تعیین می گردد.
• در تصرف عدوانی تصرف خواهان باید مورد اثبات قرار بگیرد اما در خلع ید مالکیت فرد برای طرح دادخواست کفایت میکند.
• تصرف عدوانی به دو صورت حقوقی و کیفری قابل طرح است. اما خلع ید فقط به صورت حقوقی قابل طرح است و نمی توان آن را در دادگاه کیفری بررسی نمود.
• خلع ید منتهی به حبس و مجازات کیفری نمی شود. و در صورت عدم اجرای حکم توسط خوانده کادر اجرایی وارد عمل می شود. اما در تصرف عدوانی کیفری در صورت اثبات جرم شخص به حبس از یک ماه تا یک سال محکوم می شود.
• برای اثبات تصرف عدوانی کیفری لازم است تا سوء نیت فرد اثبات شود اما در خلع ید و تصرف عدوانی حقوقی نیازی به اثبات سوء نیت نیست و صرف تصرف برای صدور حکم و اجراییه کافی می باشد.