خیانت در امانت چک

خیانت در امانت چک یکی از مسائلی است که امروزه بسیار اتفاق می افتد. امانت بر اساس ماده 607 قانون مدنی یعنی شخصی که مالک یک مال است قصد دارد که مال خود را به شخصی که امین نام دارد  به امانت گذارد. شخص امین باید از مال به خوبی محافظت کند تا هنگامی که امانت گذار آید و مال را از او بگیرد.

ممکن است که در این حالت امانت گذار از شخص امین مالی یا چکی را به عنوان ضمانت مال مورد امانت از امین بگیرد. این کار معمولا برای محکم کاری صورت می گیرد. حال اگر مال به هر دلیلی از بین رود یا خسارتی بر مال وارد آید؛ در این صورت امانتگذار می تواند از ضمانت خود استفاده کند و چک را وصول کند.

سوال اساسی و مهم اینجا مطرح می شود که اگر امانت گذار بذون هیچ دلیلی چک را نقد کند در این صورت چه اتفاقی می افتد؟ آیا امین می تواند چک وصول شده را برگرداند؟ آیا اصلا خود چک قابل وصول است؟ اگر امانت گذار چک را به ثالثی دهد چطور؟

شما می تواند برای آشنایی بیشتر با این موضوعات و جرم خیانت در امانت و شرایط و ارکان آن مقاله ذیل را مطالعه فرمایید.

امانت چک

منظور از چک امانی این است که شخصی مالی را به عنوان امانت به دیگری می دهد و امین در مقابل چکی را به عنوان ضمانت به طرف مقابل می دهد.

حال امانت دهنده تنها در صورتی می تواند چک را وصل کند که امین تعدی و تفریط کرده باشد. یا خسارتی را به او وارد کرده باشد. حال اگر بعد از اتمام موضوع امنت یا به هر دلیل دیگری چک وصول شود؛ در اینجا امسئول است و باید جبران خسارت کند.

امانت تلقی نشدن چک تضمینی

اگر در چک متنی را تحت عنوان تضمین حسن انجام کار قید شود؛ در این حالت بر اساس آرای موجود در دادگاه ها، چک از حالت امانی خارج می شود.

رای دادگاه بدوی

در خصوص اتهام آقای م. فرزند ه. مدیرعامل شرکت ز. دائر بر خیانت در امانت نسبت به یک فقره چک به شماره 268534 مورخ 1/2/90 به شرح کیفرخواست صادره از دادسرای عمومی و انقلاب تهران. دادگاه با بررسی جامع اوراق و محتویات پرونده، شکایت وکلای مدافع شاکی خصوصی و ملاحظه تصویر قرارداد فی مابین و مدت قرارداد و شرط استرداد چک مذکور پس از تحویل قطعی و اینکه متهم دلیلی بر تخلف شاکی از مفاد قرارداد و در نتیجه فسخ مفاد قرارداد را ارائه ننموده است. بنابراین اقدام متهم را خیانت در امانت تشخیص با استناد به ماده 674 قانون مجازات اسلامی نامبرده را به 6 ماه حبس محکوم می‌نماید. رای صادره حضوری ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در محاکم تجددنظر استان تهران است.

رئیس شعبه — دادگاه عمومی جزایی تهران – پاشازاده

رای دادگاه تجدیدنظر استان

تجدیدنظرخواهی آقای م. به وکالت از آقای م. از دادنامه شماره — مورخ 14/10/90 شعبه — دادگاه عمومی جزایی تهران متضمن محکومیت موکل وی به تحمل شش ماه حبس به اتهام خیانت در امانت نسبت به یک فقره چک شماره 268534 مورخ 1/3/90 به مبلغ یک میلیارد ریال به عهده بانک ک. شعبه بلوار ک. نظر به اینکه در متن چک بابت تضمین حسن انجام کار قید شده و ماهیت چک به عنوان تضمین اعلام شده و فاقد وصف امانی مندرج در ماده 674 قانون مجازات اسلامی است و چنانچه من غیر حق وجه چک مطالبه شود از طریق محاکم حقوقی موضوع قابل پیگیری است. دادگاه اعتراض را وارد می داند مستندا به بند ب ماده 257 قانون آیین دادرسی کیفری دادنامه موصوف نقض و به استناد اصل 37 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران موکل معترض تبرئه می‌شود. این رای قطعی است.

رئیس شعبه — دادگاه تجدیدنظر استان تهران – مستشار دادگاه

جرم خیانت در امانت چک

حسب ماده 674 قانون مجازات اسلامی: هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای و‌کالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید مشمول جرم خیانت در امانت شده است.

این جرم زمانی اتفاق می افتد که قرار است آن مال یا شی مد نظر به صاحب آن برگردانده شود. اما در خصوص چک زمانی جرم خیانت در امانت مصداق پیدا می کند که دارنده چک از استرداد آن بدون وجود علت موجه و قانونی خودداری می نماید. در واقع خیانت در امانت چک زمانی به وقوع می پیوندد که دارنده چک مستحق وصول آن نبوده است اما اقدام به وصول چک می کند. یا آن را به شخص ثالثی می دهد که نسبت به وصول آن اقدام نماید.

ارکان خیانت در امانت چک

هر جرمی که انجام می پذیرد دارای سه رکن اساسی و سازنده است. این ارکان عبارت اند از:

الف) رکن قانونی: منظوراز رکن قانونی همان مواد قانونی هستند که فعل و انفعالات را جرم انگاری کرده اند. رکن قانونی همان ماده 674 قانون مجازات اسلامی می باشد.

ب) رکن مادی: منظور همان تصاحب و اتلاف یا استفاده کردن است. که در اینجا رکن مادی در خیانت در امانت چک همان وصول کردن چک است.

ج) رکن معنوی: سوء نیت به دو بخش تقسیم می شود: 1) سوء نیت عام که همان قصد جرم را شامل می شود، 2) سوء نیت خاص که منظور همان قصد ضرر و زیان است.

مجازات خیانت در امانت چک

طبق ماده 674 قانون مجازات اسلامی، مجازات جرم خیانت در امانت 6 ماه تا 3 سال حبس تعزیری می باشد.

این ماده بر اساس قانون کاهش مجازات حبس تعزیری دستخوش تغییر شد. بر اساس ماده 11 این قانون؛ میزان مجازات در این مورد تفاوت پیدا کرد. بر این اساس در جرم خیانت در امانت به نصف حداقل و حداکثر تبدیل شد. یعنی در قانون فعلی مجازات جرم مذکور فی مابین 3 ماه تا 1 سال و نیم حبس دارد.

بر اساس این قانون جرم خیانت در امانت یک جرم قابل گذشت شناخته شد.

خیانت در امانت چک تخلیه

همان طور که اطلاع دارید یکی از روش هایی که برای استواری قراردادها استفاده می شود استفاده از چک است. و علت آن است که چک به راحتی وصول می شود.

یکی از دلواپسی مالکین هنگام سررسید تخلیه ملک است. ماکین برای اینکه به مشکل بر نخورند از مستاجر خود چکی را تحت این عنوان می گیرند تا اگر مستاجر در زمان واقعی ملک را تخلیه نکند از این چک به عنوان اهرم فشار و عاملی برای احقاق حق خود استفاده کند.

تفاوتی ندارد که ملک مورد نظر مسکونی یا تجاری یا کشاورزی باشد. در هر صورت می توان این چک را از مستاجر گرفت.

خیانت در امانت چک حسن انجام کار 

همان طور که در مطالب بالا گفته شد چک تضمین حسن اجرای قرارداد از حالت امانی خارج می شود و تحت عنوان این مقاله جای نمی گیرد. اما آنچه در بین کارفرما و کارگران رواج دارد این است که کارفرمایان از کارگران خود مبلغی را تحت این عنوان می گرند؛ تا ضمانتی برای انجام بهتر امور باشد.

طریقه نوشتن چک امانت

باید حتما در چک قید شود که این چک برای عدم اجرای تعهد می باشد. منظور ما از عدم اجرای تعهد در این مورد تعدی و تفریط امین است. و این چک و ضمانت باعث تضمین می شود. حال اگر در چک این عبارت درج نشود؛ دارنده چک به راحتی می تواند چک را در سررسید وصول کند.

شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به عناوین ذیل مراجعه فرمایید:

مطالبه وجه چک بدون نیاز به وقت رسیدگی

مزایا و معایب وصول چک از طریق اداره اجرای ثبت

نمونه رای اعلام بطلان معامله و ابطال اجرائیه چک

رسید چک امانت

باید حتما رسیدی در مورد وصول چک گرفته شود. تحت این عنوان که چک با مشخصات فلان به جهت مثلا تعدی و تفریط وصول شد.

گرفتن رسید به عنوان سندی معتبر بین طرفین است و این کار سبب می شود تا از مشکلات و دعاوی آینده جلوگیری شود. پس هر زمان که نیاز باشد می توان از آن استفاده کرد. منظور آن است که محدودیت زمانی خاصی ندارد.

این مطلب را در نظر دشته باشید که در رسید باید نام و نام خانوادگی طرفین و تاریخ و مبلغ و علت و سایر مشخصات درج شود.

مسدودی چک خیانت در امانت

می توان از دو طریق حساب را مسدود کرد:

الف) صادرکننده چک: صادرکننده می تواندرخواستی مبنی بر مسدود کردن حساب خود بدهد تا از این طریق منتفع نتواند چک را وصول کند. معمولا این غعل زمانی اتفاق می افتد که دارنده چک پس از تحویل مورد امنت چک امانی را به صادرکننده نمی دهد.

ب) دارنده چک: دارنده چک می تواند با در دست داشتن مدارک جهت عدم امکان برداشت از حساب؛ درخواستی دهد تا بانک حساب صادرکننده را مسدود کند.

برگشت چک امانت

برخلاف عنوان شماره فوق در این صورت تنها دارنده چک می تواند چک را برگشت زند.

علت آن هم ممکن است عدم تادیه وجه ممکن در سررسید باشد. این مطلب را مد نظر داشته باشید که باید این کار را بلافاصله انجام داد تا بتوان حکم جلب متهم را دریافت کرد.

نمونه شکایت خیانت در امانت چک

در خصوص اتهام آقای س.ش. فرزند م. دایر بر خیانت در امانت (نسبت به یک فقره چک به شماره … به مبلغ چهار میلیارد و هشتصد میلیون ریال)، موضوع کیفرخواست شماره 9210430500002995 مورخ 24/9/92 دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه یک تهران؛ توجهاً به نحوه شکایت وکلای شاکی به شرح شکوائیه تقدیمی و اظهارات منعکس در صورت جلسه تحقیق و دادرسی و لایحه تقدیمی، ملاحظه تصویر مدارک استنادی وکلای شاکی، تحقیقات معموله، اظهارات شاکی در محضر دادگاه و عنایت به این که به موجب قرارداد سرمایه گذاری عادی بدون تاریخ استنادی وکلای شاکی، چک مذکور درجهت تضمین انجام تعهدات قراردادی شاکی با متهم به متهم تسلیم شده است که به موجب قسمت اخیر بند 2 ماده 6 قرارداد استنادی، متهم با وجود شرایطی مستحق وصول وجه چک گردیده است. لذا با توجه به این که، اتمام و حسن انجام تعهدات شاکی مجهول می باشد و هرچند در قرارداد استنادی شاکی عنوان شده که چک تا پایان قرارداد به صورت امانت نزد متهم می باشد، ولکن خاتمه قرارداد و استحقاق متهم در دریافت یا عدم دریافت چک مجهول بوده و از طرفی حسب اظهار وکیل شاکی در محضر دادگاه، متهم تاکنون اقدامی در جهت وصول وجه چک نیز معمول نداشته است. لذا بنا به مراتب، دلیلی که دلالت بر امانی بودن ید متهم نسبت به چک موصوف نماید ارائه و ابراز نشده است و صرف قید عبارت امانت در قرارداد نیز با توجه به سایر مندرجات و مفاد آن، دلالتی بر این امر ندارد و به عقیده این دادگاه، تضمینی بودن آن مسلم می باشد. لذا مطالبه چک مذکور، محتاج اثبات حسن انجام تعهدات قراردادی است که این محکمه مجاز و صلاحیت بررسی آن را ندارد و این امر محتاج اقامه دعوی مدنی است. لذا بنا به مراتب و به لحاظ عدم احراز وقوع بزه مذکور و مستنداً به بند الف ماده 177 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری، حکم بر برائت مشارالیه صادر و اعلام می گردد. رأی صادره ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه های تجدیدنظر استان تهران می باشد.

رئیس شعبه 1072 دادگاه عمومی جزایی تهران ـ زالی بوئینی

سخن پایانی

شما با عنوان خیانت در امانت چک آشنا شدید. امانت گذار از شخص امین مالی یا چکی را به عنوان ضمانت مال مورد امانت از امین بگیرد. این کار معمولا برای محکم کاری صورت می گیرد. حال اگر مال به هر دلیلی از بین رود یا خسارتی بر مال وارد آید؛ در این صورت امانتگذار می تواند از ضمانت خود استفاده کند و چک را وصول کند.

مجازات جرم خیانت در امانت 6 ماه تا 3 سال حبس تعزیری می باشد. باید حتما رسیدی در مورد وصول چک گرفته شود. تحت این عنوان که چک با مشخصات فلان به جهت مثلا تعدی و تفریط وصول شد.