قتل ناشی از رانندگی یکی از انواع قتلی می باشد که در جامعه بسیار شاهد آن هستیم. با توجه به این که پیشرفت بشر در زمینه حمل و نقل بسیار گسترده بوده و شاهد حمل و نقل هوایی و زمینی و دریایی و ریلی هستیم؛ ولی باید گفت این پیشرفت ها باعث خسارت های فراوان شده است. قتل ناشی از رانندگی حسب مورد می تواند عمدی یا غیر عمدی باشد. اما اصل بر این است که قتل غیر عمد بوده مگر این که اثبات کنید به عمد بوده است. مجازات این فعل حسب مورد پرداخت دیه و حبس می باشد و گاها باعث تشدید مجازات می شود که در ادامه به آن می پردازیم.
ممکن است برای شما سوالاتی پیش آید. مثل این که مجازات راننده چیست؟ آیا حالتی وجود دارد که مجازات تشدید شود؟ تعهدات بیمه تا چه مقداری است؟ آیا این جرم قابل گذشت است؟ با ما همراه باشید تا به این پرسش ها پاسخ دهیم.
تفسیر قتل در تصادفات رانندگی
قتل عنوانی خوف برانگیز است. هنگامی که صحبت از قتل می شود همه منتظر قصاص و اعدام هستند؛ اما باید گفت در حوادث رانندگی این طور نیست. قتل ناشی از رانندگی غیر عمد محسوب می شود و بنابراین امکان قصاص وجود ندارد. و تنها دیه و حبس تعلق می گیرد.
تصادفات و اتفاقات رانندگی می تواند دو عامل داشته باشد. که به شرح ذیل می باشد:
الف) بی احتیاطی راننده: در این حالت راننده به علت بی احتیاطی و یا بی توجهی و بی مبالاتی باعث ایجاد حادثه می شود. مثلا راننده خواب آلود رانندگی می کند. یا به علامات رانندگی و تابلوهای مربوطه توجهی نمی کند. راننده حق تقدم را رعایت نمی کند. راننده حرکات نمایشی انجام می دهد.
ب) عدم مهارت کافی و یا نداشتن گواهینامه: راننده ای که به هر دلیل مهارت کافی ندارد. مثلا بیماری خاصی دارد که نمی تواند خودرو را در وقت مناسب نگه دارد. یا فرد سن بالایی دارد و نمی تواند رانندگی کند. حتی ممکن است فردی به علت صغر سن و یا هر دلیلی گواهینامه نداشته باشد ولی رانندگی کند و حادثه ایجاد کند.
قانونگذار برای این افراد مجازات سنگینی ایجاد کرده و با آنان قاطع برخورد می کند که این اتفاق نشان دهنده این است که قانونگذار سعی دارد جرایم رانندگی و قتل ناشی از رانندگی را به حداقل ممکن برساند.
مجازات قتل ناشی از رانندگی
هنگامی که تصادفی رخ می دهد حسب شدت تصادف ممکن است باعث قتل و یا از کار افتادگی و شکستگی و امثالهم شود. این موارد به شرح ذیل می باشد:
الف) تصادف منجر به فوت: اگر تصادفی منجر به فوت شود برای راننده مسبب قانونگذاری مجازاتی را تعیین کرده است. حسب ماده 714 قانون مجازات اسلامی مجازات قتل غیر عمد در تصادفات رانندگی به دو بخش تقسیم می شود:
- شش ماه تا سه سال حبس: می توان گفت در این حالت قاضی با توجه به شرایط و اوضاع و احوال پرونده حسب مورد راننده مسبب حادثه را در قتل ناشی از رانندگی به 6 ماه تا 3 سال حبس محکوم می کند. اگر راننده دارای شرایط تخفیف باشد که قانونگذار آن ها را مشخص کرده مثل گذشت شاکی خصوصی یا کهولت سن یا تلاش برای جبران و امثالهم.
- پرداخت دیه: میزان دیه را قانونگذار تعیین می کند. البته طرفین می توانند بر میزان مبلغ آن با یکدیگر توافق کنند. ممکن است مبلغ کمتر یا بیشتری با مورد توافق قرار دهند.
ب) تصادف منجر به صدمه بدنی: این تصادفات منجر به فوت طرف نمی شود بلکه فرد آسیب می بیند. حسب مورد ممکن است جرح سطحی یا عمیق داشته باشد. یا منجر به شکستگی شود. یا باعث ضعف دائم بدنی شود. مجازات این قسم بر اساس:
- ماده 715 قانون مجازات اسلامی: حبس از دو ماه تا یک سال و به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم.
- ماده 716 قانون مجازات اسلامی: حبس از یک ماه تا سه ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم.
- ماده 717 قانون مجازات اسلامی: حبس از پانزده تا هفتاد و پنج روز و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم.
شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به عنواوین ذیل مراجعه کنید:
پرداخت دیه از طریق صندوق تامین خسارت های بدنی
مجازات ترک صحنه جرم در تصادفات رانندگی منجر به فوت
رانندگی در حالت مستی منجر به فوت
این بخش همان قسمتی است که باعث شدت مجازات می شود و راننده باید منتظر شدید شدن مجازات خود شود. همان طور که در جریان هستید بر اساس نظر اسلام شرب خمر امری ناپسند است که جرم انگاری شده است. بر همین اساس حسب ماده 264 قانون مجازات اسلامی مصرف مسکر از قبیل خوردن، تزریق و تدخین آن کم باشد یا زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به گونه ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است. تبصره: خوردن فقاع (آب جو مسکر) موجب حد است هر چند مستی نیاورد. شرب خمر دارای مجازات است.
حال که صرف مصرف خمر هر چند مستی آور نباشد مجازات دارد به طریق اولی در رانندگی هم جرم است. چرا که رانندگی امری حساس و خطیر می باشد و اگر مسکر استفاده شود قطعا عامل خطر بیشتر می شود باعث حادثه می شود.
حسب ماده 718 قانون مجازات اسلامی: در مورد مواد فوق هر گاه راننده یا متصدی وسایل موتوری در موقع وقوع جرم مست بوده یا پروانه نداشته یا زیادتر از سرعت مقرر‌حرکت می‌کرده است یا آن که دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی موثر در تصادف به کار انداخته یا در محل‌هایی که برای عبور پیاده رو‌علامت مخصوص گذارده شده است، مراعات لازم ننماید و یا از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع گردیده است رانندگی نموده به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در مواد فوق محکوم خواهد شد. دادگاه می‌تواند علاوه بر مجازات فوق مرتکب را برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی یا تصدی‌وسایل موتوری محروم نماید.
بنابراین همانطور که بیان شد قتل ناشی از رانندگی در حالت مستی، قاضی می تواند علاوه بر مجازات اصلی برای مدت 1 تا 5 سال فرد خاطی را از رانندگی با وسایل موتوری منع کند.
تعهدات بیمه در تصادفات رانندگی
هنگامی که حادثه ای رخ می دهد ممکن است که یک راننده مقصر باشد یا هر دو و یا بیشتر مقصر باشند. خودرو بیمه باشد یا نباشد. که در این عنوان به تفصیل به شرح موارد مذکور می پردازیم:
الف) حسب ماده 528 قانون مجازات اسلامی:
هرگاه در اثر برخورد دو وسیله نقلیه زمینی، آبی یا هوایی، راننده یا سرنشینان آنها کشته شوند یا آسیب ببینند در صورت انتساب برخورد به هر دو راننده، هریک مسئول نصف دیه راننده مقابل و سرنشینان هر دو وسیله نقلیه است و چنانچه سه وسیله نقلیه با هم برخورد کنند هریک از رانندگان مسئول یک سوم دیه راننده های مقابل و سرنشینان هر سه وسیله نقلیه می‌باشد و به همین صورت در وسایل نقلیه بیشتر، محاسبه می‌شود و هرگاه یکی از طرفین مقصر باشد به گونه ای که برخورد به او مستند شود، فقط او ضامن است.
ب) بیمه بودن یا نبودن خودرو:
اگر وسیله بیمه نباشد بسته به نوع خسارت یعنی خسارت بدنی یا مالی متفاوت است. اگر خسارت بدنی باشد به علت اهمیت موضوع حتی اگر فرد بیمه نیاشد دیه از صندوق تامین خسارت بدنی پرداخت می شود. که در این صورت این صندوق می تواند مبلغ را از مسبب حادثه یعنی رانده مقصر دریافت کند. اگر خسارت مالی باشد بیمه پاسخگو نیست. ولی اگر بتوان رابطه سببیت را اثبات کرد راننده مسبب باید خسارت را از باب مسئولیت مدنی پرداخت کند.
ج) فرضی که دارنده بیمه نامه نگرفته و خودرو در دست دیگری است:
این حالت اصل بر مسئولیت راننده است اما بر اساس مواد 504 و 505 قانون مجازات اسلامی و ماده 335 قانون مدنی سه حالت وجود دارد: 1. دلیل عدم بیمه نبوده و راننده مسئول است، 2. دارننده تکلیف خود را برای بیمه کردن انجام نداده و راننده مسئول نبوده، 3. دارننده و راننده هر دو مسئولیت تضامنی دارند.
د) بیمه شخص ثالث:
گذشته تنها سرنشینام بیمه می شدند ولی در قانون بیمه اجباری سال 95 همزمان با صدور بیمه شخص ثالث بیمه خسارت بدنی هم صادر می شود. تا راننده مسبب هم بیمه باشد. شرکت بیمه تنها بر اساس عقدنامه و قانون مسئول است به عنوان مثال در خودرویی با گنجایش 5 نفر، اگر 6 نفر سرنشین وجود داشته باشد؛ بیمه تنها بر اساس 5 نفر دیه می دهد و بید بین 6 نفر تساویا تقسیم شود. در این صورت افراد می توانند مابه التفاوت را از راننده مسبب دریافت کنند.
اگر راننده بیمه نداشته باشد چه اتفاقی می افتد؟
مسلما اگر راننده بیمه داشته باشد شرکت بیمه خود تمامی هزینه را پرداخت می کند. سوال اصلی و اساسی اینجا مطرح می شود که در قتل ناشی از رانندگی اگر راننده بیمه نباشد و تصادف رخ دهد چه اتفاقی می افتد؟ اگر راننده مسبب حادثه بیمه نباشد در اتفاقات و حوادث جانی به علت مهم بودن حوادث صندوق تامین خسارت های بدنی این نقصان را جبران می کند. اما صندوق مذکور پس از پرداخت دیه می تواند علیه راننده مسبب طرح دعوا کند و آنچه را که پرداخته دریافت کند.
اما در خسارت های مالی در قتل ناشی از رانندگی؛ مثلا خودرو طرف مقابل خسارت دیده، در اینجا دیگر خبری از صندوق تامین نیست. حال راننده زیان دیده چگونه باید خسارت خود را دریافت کند؟ راننده زیان دیده می تواند تقصیر راننده مسبب حادثه را اثبات کند و در صورت اثبات رابطه سببیت می تواند خسارت خود را از راننده مسبب حادثه بگیرد.
اگر راننده مسبب فرار کند چه مجازاتی دارد؟
یکی دیگر از مواردی که مجازات تشدید می شود این مورد می باشد. حسب ماده 719 قانون مجازات اسلامی در قتل ناشی از رانندگی و یا خفیف تر از آن مجازات ذیل اعمال می شود:
هر گاه مصدوم احتیاج به کمک فوری داشته و راننده با وجود امکان رساندن مصدوم به مراکز درمانی و یا استمداد از مامورین انتظامی از این کار خودداری کند و یا به منظور فرار از تعقیب محل حادثه را ترک و مصدوم را رها کند حسب مورد به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در‌مواد (714) و (715) و (716) محکوم خواهد شد. دادگاه نمی‌تواند در مورد این ماده اعمال کیفیت مخففه نماید.
تبصره 1: راننده در صورتی می‌تواند برای انجام تکالیف مذکور در این ماده وسیله نقلیه را از صحنه حادثه حرکت دهد که برای کمک رسانیدن به‌مصدوم توسل به طریق دیگر ممکن نباشد
تبصره 2: در تمام موارد مذکور هر گاه راننده مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و یا مامورین مربوطه را از واقعه آگاه کند و یا به‌هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و تخفیف آلام مصدوم را فراهم کند دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد نمود.
سخن پایانی
یکی از اتفاقاتی که در طول شبانه روز شاهد آن هستیم قتل ناشی از رانندگی می باشد. اتفاقات و تصادفات و حوادث رانندگی در جامعه بسیار زیاد دیده می شود و علل گوناگونی دارد. مثل ایمن نبودن خودروها، مناسب نبودن جاده ها، رعایت نکردن موازین و مقررات رانندگی، حالات روحی و روانی نامناسب و غیره.
هنگامی که در رانندگی خسارتی به بار می آید صحبت از قصاص نمی شود و تنها مجازات آن دیه و حبس می باشد. البته اگر طرف زیان دیده بتواند قصد راننده مسبب را اثبات کند شامل قلت عمد می شود و حق قصاص اجرا می شود. در غیر این صورت تصادفات رانندگی غیر عمد می باشد. حال مواردی وجود دارد که مجازات تشدید می شود: 1. رانندگی در حالت مستی، 2. راننده مسبب حادثه زمانی فرار می کند که زیان دیده نیاز به کمک داشته است. در این موارد مجازات تشدید می شود.
دیدگاه کاربران
تا کنون دیدگاهی ثبت نشده است.
اولین نفری باشید که دیدگاه خود را ثبت میکند!