قانون و حق اشتغال زوجه

اشتغال زوجه

شرط اشتغال به تحصیل و کار زوجه یکی از شروط  ضمن عقد نکاح  است که در عقد نامه قید می شود. امروزه با توجه به رشد و نمو فرهنگ و رشد فکری آحاد مردم جامعه اشتغال و تحصیل بانوان امری طبیعی بوده و نه تنها عرف آن را پذیرفته بلکه بر این باور است که این تکامل و تعالی جامعه از سوی بانوان می باشد.البته لازم به ذکر است که دین اسلام و قانون اسلامی هم با توجه به یک سری از اصول و قواعد خود با این امر مهم موافق بوده و با فعالیت زن ها در جامعه موافق است.

نکات مربوط به اشتغال زن پس ازعقدنکاح :

مطابق ماده 1117 قانون مدنی :شوهر میتواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند.قابل ذکراست که منع شوهر درمورد نکاح دائم است.

اختیاری که  که قانونگذار به مرد داده است یک حق است .بنابراین زن می تواند قبل از عقد ازدواج یا ضمن آن  یا حتی بعد از آن به صورت یک قرارداد مستقل یا شرط ضمن عقد با توافق همسرش به کاری که مایل است به اشتغال بپردازد.

♦ اشتغال زن ازمنظرشرع:

اشتغال زن از نظر شرع مقدس اسلام منع نشده است و طبق ماده 18 قانون حمایت خانواده  ، شوهر با تایید دادگاه ،حق منع  اشتغال خواهد داشت . در غیر آن همسر مسئول هرگونه خسارات وارده خواهد بود.

♦منع اشتغال زن در نکاح موقت :

در نکاح موقت مرد مطلقا نمی تواند مانع اشتغال زن گردد.

♦تفسیر ماده 1118 قانون مدنی :

در ماده 1118قانون مدنی  در حقوق ایران اموال زن و مرد دارایی مشترک را تشکیل نمی‌دهند. بلکه اموال هر یک از زوجین مستقل و جدا از اموال دیگری است وزن از نظر مالی مستقل است و شوهر حق هیچگونه مداخله در اموال و دارایی زن را ندارد و ریاست او بر خانواده ، اختیاراتی برای وی در این زمینه ایجاد نمی‌کند.

♦ماده 1118 قانون مدنی واصل استقلال زن:

ماده 1118قانون مدنی در این باره می‌گوید زن مستقلاً می‌تواند در دارایی خود هر تصرفی را که می‌خواهد بکند.در حقوق اسلامی آمده است :زن می‌تواند برای کارهایی که در منزل شوهر به امر او انجام می‌دهد از او مطالبه حق الزحمه نماید، اگر زن “قصد تبرع داشته باشد” یعنی قصد آن را داشته باشد که به صورت رایگان کارهای خانه را انجام دهد مستحق حق الزحمه نخواهد بود .

♦استقلال مالی زن شوهردار:

تبصره ۶ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب سال 1371به حق الزحمه  اشاره کرده و دادگاه را نیز مکلف کرده بود که درصورت تقاضای طلاق ازجانب شوهر،  به شرط اینکه تقاضای مزبور ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق او نباشد.وبه درخواست زن مبنی بر مطالبه حق الزحمه کارهایی که شرعاً بر عهده وی نبوده و به دستور زوج انجام داده ، ترتیب اثر داده و اجرت المثل اینگونه کارها را محاسبه و  به پرداخت آن حکم نماید.

♦ماده 30قانون حمایت خانواده  :

علاوه بر اجرت المثل مذکور ماده ۳۰ ، قانون جدید حمایت خانواده قاعده جدیدی آورده که ناشی از اصل استقلال مالی زن است. بر اساس این ماده در مواردی که زوجه در دادگاه ثابت کند به امر زوج یا اذن وی از مال خود، برای اثبات مخارج متعارف که بر عهده زوجه است ،هزینه کرده و زوج نتواند تبرع زوجه را اثبات کند می‌تواند معادل آن را از وی دریافت کند.

♦آیا درآمد زن شاغل به همسرش تعلق می گیرد؟

کار اقتصادی زن و درآمد ناشی ازآن  جز اموال زن به شمار می‌آید و زن مجبور نیست آن را به رایگان در اختیار شوهر بگذارد . مگر کاری که بر حسب عرف و عادت از باب معاشرت یا معاضدت وظیفه زن محسوب می‌شود که زن نمی‌تواند برای آن مزدی مطالبه کند.

 اشتغال زوجه از منظرقانون اساسی :

اصل ۲۱ قانون اساسی، هر کسی حق دارد شغلی را که بدان تمایل دارد، انتخاب کند. در صورتی که این حق اشتغال، مخالف با اسلام و مصالح حقوقی و عمومی نباشد.

 اصل ماده 28 قانون اساسی که در آن بیان شده است دولت موظف است، تا تمامی حقوق زن از جمله حق تحصیل و کار زوجه را با رعایت موازین اسلام، تضمین نماید.

 اصل ۴۳ قانون اساسی  بند دوم وچهارم نیز مقرر شده است، تمامی مردان و زنان حق دارند به اشتغال در زمینه ای که به آن علاقه مند هستند، مبادرت ورزند.

اشتغال زوجه ازمنظر قانون مدنی :

اما در ماده 1117 قانون مدنی بیان شده :” شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی و حیثیت خود یا زن باشد منع کند.” که البته این ماده بعدها این گونه اصلاح شده است:” شوهر می تواند با تایید دادگاه، زن خود را از اشتغال به هر شغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زن باشد منع کند.

دلایل منع اشتغال زوجه ازنگاه قانون مدنی :

الف ) مصالح خانوادگی:

اشتغال زن با مصالح خانوادگی زمانی منافات دارد که در صورت فعالیت او به آن شغل وحرفه، زندگی خانوادگی با مشکلات عدیده ای رو به رو گردد که ادامه زندگی رابادشواری روبرو نماید. بنابراین درچنین شرایطی مرد به عنوان رئیس خانواده مستند به مواد 1105 و 1117 می تواند از ادامه فعالیت زوجه جلوگیری نماید.

ب ) حیثیات شوهر یا زوجه:

منظور از عبارت حیثیات ، آبروی خانواده است ،که به عنوان یک سرمایه قانون از آن نام برده است.  برخی ازمشاغل ممکن است با جایگاه اجتماعی خانواده یا حیثیت شوهر یا  زن، منافات داشته باشد. نکته مهم در این خصوص این است که شوهر تنها می تواند زوجه را ازاشتغال به برخی  از مشاغل مشخص منع نماید. درنهایت  همانطور که اشاره شد مطابق با اصل قانون اساسی زنان نیز می توانند  مشاغل آزاد اشتغال داشته باشند.

اشتغال زوجه ازمنظر قانون حمایت خانواده :

مفاد حکم قانون مدنی با آنچه در قانون حمایت خانواده آمده است تفاوت چندانی ندارد جز اینکه در قانون اخیر این حق برای زن نیز در نظر گرفته شده است و کسی که مدعی منافی بودن شغل همسر خود با مصالح خانوادگی یا حیثیت خود است باید در دادگاه طرح دعوا نموده و این موانع را اثبات کند و بعد از احراز صحت با تایید و جواز دادگاه مانع از اشتغال همسر خود شود و در صورتی که موفق به چنین کاری نشد از شوهر خود طلاق بگیرد.

تشخیص مشاغل خلاف منافع خانواده:

قاضی  با توجه به عرف و سایر عوامل و آرا مشابه دادگاه ها عمل خواهد کرد. البته عوامل بسیار زیادی در تصمیم گیری دادگاه نقش دارد، مثل شرایط زندگی، وضع اجتماعی زن و مرد، سطح خانواده آنها، موقعیت اجتماعی، اقتصادی و مذهبی طرفین، سوابق کاری آنها و محیطی که در آن پرورش یافته اند و وضعیتی که اکنون در آن زندگی می کنند و جایگاه طرفین در میان اقارب و نزدیکان ممکن می گردد.

سخن پایانی :

این را هم بدانید که اختیار زن و شوهر تنها در مورد مشاغلی نیست که آنها بعد از ازدواج انتخاب می کنند بلکه شامل تمام شغل هایی که پیش از آن نیز آغاز شده است، نیز می شود. زیرا گاهی منافات یا عدم منافات شغل با مصالح خانوادگی را بعد از شروع زندگی مشترک در می یابند. ابتدا باید ببینیم قوانین در این زمینه چه حقوق و تکالیفی برای زن و شوهر در نظر گرفته اند.

گروه وکلای حق وران با دارا بودن بهترین وکیل خانواده  آماده ارائه بهترین دفاع از حقوق موکلین می باشد.تا حقوق قانونی شما در معرض تضییع قرار نگیرد.  جهت دریافت مشاوره حقوقی می توانیدبا شماره های مندرج در سایت حق وران تماس حاصل نمائید.

وکلای حق وران راهنمای شما در رسیدن به نتیجه مطلوب می باشند. شماره تماس : ۰۹۱۲۹۴۲۶۶۷۴

ما را در اینستاگرام دنبال نمایید

 haghvaran@