راه های نقض رای قطعی کیفری

طرق اعتراض به آراء

در قانون آیین دادرسی کیفری، به طور کلی تجدید نظر خواهی وفرجام خواهی دو روش اعتراض به رای است.

مرجع فرجام خواهی دیوان عالی کشور است.این مرجع هر گاه رای را صحیح بداند،آن را ابرام یا تایید می کندو پس از آن رای قطعی می شود.

هنگامی که رای را نادرست تشخیص دهد،رای صادره را نقض می کند و بدون اینکه رایی صادر کند،پرونده را برای صدور رای به دادگاه هم عرض ارجاع خواهد داد

در دادگاه تجدید نظر بر خلاف دیوان عالی کشور، دادگاه تجدید نظر خود به پرونده رسیدگی نموده و رای نیز صادر می کند .

مهلت  تقدیم دادخواست تجدید نظر و فرجام برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم در خارج از کشور 2 ماه از تاریخ ابلاغ رای یا انقضای مهلت واخواهی است.

اشخاصی که حق در خواست تجدید نظر یا فرجام دارند

• محکوم علیه، وکیل یا نماینده قانونی او
• شاکی یا مدعی خصوصی و یا وکیل یا نماینده قانونی آنها
• دادستان از جهت برائت متهم،عدم انطباق رای با قانون و یا عدم تناسب مجازات

نقض رای قطعی کیفری

اعاده دادرسی:

 اعاده دادرسی استثنائی، بر امر مختومه است. به این معنا که حکم قطعی صادر شده و پس از صدور حکم قطعی مجددا به پرونده رسیدگی شود.بنابراین اعاده دادرسی تنها راجع به تصمیمات قطعی امکان پذیر است. و برخلاف دیگر طرق اعتراض مانند واخواهی،تجدید نظر،وفرجام محدود به زمان خاصی نیست و می توان هر زمان اعاده دادرسی نمود.

و همچنین نوع مجازات و میزان مجازات موثر در پذیرش یا رد اعاده دادرسی نمی باشد واجرا و عدم اجرای مجازات نیز بی تاثیر است.

اعاده دادرسی به دو شکل قابل طرح است که در ذیل به آن می پردازیم.

اعاده دادرسی عام؛اعاده دادرسی عام از طریق دیوان عالی کشور اعمال می شود. اعاده دادرسی عام تنها در مورد احکام صادره از دادگاه ها امکان پذیر است.و قرار هایی که از مراجع کیفری صادر می شود را شامل نمی شود.

پس از اینکه دیوان عالی کشور، در خواست اعاده دادرسی را بپذیرد، رای قطعی که قبلا صادر شده نقض نمی کند و رای جدید نیز صادر نمی کند و پرونده را به شعبه هم عرض دادگاه صادر کننده رای ارجاع می دهد.و لازم به ذکر است که اعاده دادرسی عام فقط در موارد محکومیت قابل اعمال است.

اعاده دادرسی خاص؛ اعاده دادرسی خاص از طریق قوه قضائیه اعمال می شود.و زمانی مطرح است که رئیس قوه قضائیه رای قطعی صادره از هر یک از مراجع قضایی را خلاف شرع بین تشخیص دهد.

پس از قبول اعاده دادرسی، پرونده به شعب خاصی از دیوان عالی کشور ارسال می شود.و شعب مذکور بر مبنای برخلاف شرع بین اعلام شده، رای قطعی صادره را نقض و مجدد رسیدگی شکلی و ماهوی می کند و رای مقتضی صادر می شود.

اعاده دادرسی خاص در مورد احکام و قرار های صادره از دادگاه های کیفری و حقوقی  پذیزفته می شود. و نیز هم محکومیت و هم برائت می تواند مورد اعاده دادرسی خاص واقع شود.

موارد پذیرش در خواست اعاده دادرسی (عام)

• کسی که محکوم به قتل شخصی شود و پس از آن زنده بودن وی محرز گردد
• چند نفر به ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به شکلی باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.
• هنگامی که شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضایی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنها محرز شود.
• درباره یک نفر به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.
• در دادگاه ثابت شود اسناد جعلی یا خلاف واقع(با صدور حکم قطعی)، مبنای صدور حکم بوده است.
• بعد از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر و یا ادله جدیدی ارائه شود که باعث اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر او باشد.یا اینکه قبل از صدور حکم قطعی وجود داشته اما محکوم علیه از آن اطلاع نداشته باشد.
• عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.

اشخاصی که حق اعاده دادرسی دارند

1-محکوم علیه یا وکیل یا نماینده قانونی او و درصورت فوت یا غیبت محکوم علیه، همسر و وراث قانونی و وصی او

2-دادستان کل کشور

3-دادستان مجری حکم

سخن پایانی

درخواست اعاده دادرسی به تنهایی سبب توقف اجرای حکم نمی شود، بلکه در صورت تجویز اعاده دادرسی توسط دیوان عالی کشور، اجرای حکم متوقف می شود

دادگاهی که پس از قبول اعاده دادرسی، پرونده به آن محول شده است، می تواند حکمی مانند حکم قبلی و یا متفاوت ازآن صادر نماید

اگر علت اعاده دادرسی مغایرت دو حکم باشد دادگاه رسیدگی کننده می تواند حکمی متفاوت از دو حکم قبلی صادر کند یا مانند یکی از دو حکم مغایر، حکم صادر کند.

در خواست اعاده دادرسی در مورد هر یک از جهات مذکور در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری،فقط یک بار امکان پذیر است.